پزشک مهم‌ترین نقش را در مراقبت‌های دوران بارداری بر عهده دارد و می‌تواند با مشاوره و تشخیص صحیح، در داشتن تجربه‌ا‌ی دلنشین در بارداری مؤثر باشد و به شما کمک کند تا نوزاد سالمی را به دنیا بیاورید. به همین دلیل، انتخاب یک پزشک مناسب برای دریافت مراقبت‌های بارداری اهمیت ویژه‌ای دارد. مادران باردار نزدیک به یک سال و در نوبت‌های زیادی به پزشک مراجعه خواهند کرد، بنابراین اطمینان به پزشک و راحت بودن با او می‌تواند در پیگیری این مراقبت‌ها توسط مادر مؤثر باشد. این مطلب به شما کمک خواهد کرد تا پزشک مناسبی را برای مراقبت‌های دوران بارداری خود انتخاب کنید.

نقش پزشک در مراقبت‌ها

انتخاب پزشک یكی از دغدغه‌های زنان باردار است. مراقبت‌های بارداری معمولاً نیازمند حضور پررنگ پزشک متخصص زنان و زایمان است. اگرچه در برخی از نقاط کشور با توجه به میزان امکانات، ممکن است بخشی از خدمات مراقبت و سلامت بارداری توسط ماما ارائه شود. اما در بسیاری موارد، نیاز به حضور و مراقبت پزشکی توسط یک پزشک متخصص زنان و زایمان وجود خواهد داشت. اگر تصمیم به بارداری گرفته‌اید، بهتر است پزشک خود را قبل از اقدام به بارداری انتخاب کنید. مراقبت‌های پیش از بارداری می‌تواند در داشتن یک بارداری سالم به شما کمک کند.

قبل از اقدام شما برای باردار شدن، پزشک می‌تواند با انجام آزمایش‌ها و معاینه‌های پیش از بارداری، از وضعیت سلامت شما مطلع شود و راهنمایی‌های لازم را در اختیارتان قرار دهد. در برخی موارد، مادر به دلیل وجود برخی از فاکتور‌های افزایش خطر مانند بیماری‌های مزمن دیابت یا سن بالا، نیازمند مراقبت‌های ویژه‌ای در طول بارداری است. به همین دلیل، بهتر است پزشک متخصصی را انتخاب کنید که در زمینۀ بارداری‌های پرخطر تجربۀ کافی دارد. پزشک زنان و زایمان علاوه بر دوران بارداری، زایمان شما را نیز بر عهده خواهد گرفت. این پزشکان معمولاً جراح نیز هستند و در صورت نیاز به سزارین این عمل را انجام می‌دهند. اگر پزشک خود را قبل از اقدام به بارداری انتخاب نکرده‌اید، بهتر است در اولین فرصت بعد از مطلع شدن از بارداری، برای شروع مراقبت‌های بارداری به یک پزشک مراجعه کنید. بهترین زمان برای انجام اولین ملاقات با پزشک بین هفته‌های ششم تا ۱۰ بارداری است. هرچه مراقبت‌های شما زودتر شروع شود، احتمال به وجود آمدن مشکلات در طول دوران بارداری کمتر خواهد شد. درصورتی‌که هنگام بارداری و به دلایلی تصمیم به تغییر پزشک یا مامای خود گرفتید، می‌توانید در فرصت مناسب و با آرامش خاطر فرد دیگری را برای مراقبت‌های بارداری و زایمان انتخاب کنید.

توجه به نکاتی پیش از انتخاب پزشک

حساسیت افراد نسبت به انتخاب پزشک متفاوت است و مواردی که هر زن باردار در انتخاب یک پزشک در نظر می‌گیرد با دیگر زنان تفاوت دارد. به همین دلیل، بهتر است مواردی را که فکر می‌کنید برای شما مهم است، پیش از انتخاب پزشک در نظر بگیرید و سپس با توجه به شرایط، پزشک مورد نظر را انتخاب کنید. موارد زیر ممکن است برای انتخاب یک پزشک مناسب مفید باشد:

تخصص و مهارت پزشک: تمام پزشکان زنان و زایمان، تحصیلات مرتبط با این حوزه را دارند و بعد از آزمون‌های زیادی توانسته‌اند مدرک خود را به دست آورند، به همین دلیل می‌توان تصور کرد که اکثر پزشکان زنان و زایمان تخصص کافی برای ارائۀ مراقبت‌های بارداری را دارا هستند. اما در موارد خاص و در صورت وجود بارداری پرخطر یا سایر موارد، ممکن است برخی از پزشکان، تخصص و تجربۀ بهتری داشته باشند. اگر فکر می‌کنید تخصص و تجربۀ پزشک در موضوعی خاص برای شما مهم است، پیش از انتخاب پزشک در مورد آن تحقیق کنید.

توجه به توصیۀ دیگران: ممکن است اقوام، دوستان یا سایر پزشکان شما بتوانند در پیدا کردن یک پزشک زنان و زایمان خوب کمک کنند. این افراد شناخت بهتری از شما و توقع شما دارند و حتی ممکن است فردی که آنها معرفی می‌کنند بیشتر مورد اعتماد شما قرار گیرد. بد نیست برای انتخاب پزشک از دوستان و اقوام خود کمک بگیرید و به تجربه‌های آنها در مورد پزشک زنان و زایمانشان گوش کنید؛ ولی توجه کنید که در نهایت این شما هستید که باید پزشک خود را انتخاب کنید.

هزینه‌ها و طرف قرارداد بودن پزشک با بیمه: اگرچه بارداری و زایمان بسیار خوشایند است، اما هزینه‌هایی نیز به دنبال دارد. اگر تمایل به زایمان در بیمارستان خصوصی دارید، هزینه‌ها و پوشش بیمه، گاهی حتی انتخاب پزشک و بیمارستان را تحت تأثیر قرار می دهد. اگر بارداری برنامه‌ریزی شده باشد، خانواده‌ها معمولاً هزینه‌ها را از قبل تأمین می‌کنند یا تحت پوشش بیمۀ درمانی یا بیمۀ مکمل قرار می‌گیرند. به این ترتیب، انتخاب یک پزشک طرف قرارداد بیمه به کم شدن هزینه‌های تولد یک نوزاد کمک خواهد کرد. پس اگر می‌خواهید از خدمات بیمۀ درمانی و بیمۀ تکمیلی خود استفاده کنید، حتماً در انتخاب پزشک به این موضوع توجه کنید.

نزدیک بودن مطب به محل زندگی شما: تعداد نوبت‌های مراجعه به پزشک در دوران بارداری زیاد است. این مراجعه‌ها در اوایل بارداری ماهی یک بار است و در اواخر بارداری به هفته‌ای یک بار خواهد رسید. به همین دلیل، باید رفت‌وآمد به مطب پزشک را در نظر بگیرید. اگر پزشک شما در شهر دیگری باشد، ممکن است رفت‌وآمد مشکلاتی را برای شما به وجود آورد. اگر در شهر بزرگی زندگی می‌کنید و فاصلۀ پزشک تا خانۀ شما زیاد است، در اواخر بارداری نشستن در خودرو یا تحمل ترافیک سنگین برای رسیدن به مطب پزشک خیلی مشکل خواهد بود. اگرچه برای بسیاری از افراد، محل مطب نسبت به بقیۀ موارد، نقش کمتری در انتخاب پزشک دارد، اما وقتی وارد هفته‌های آخر بارداری می‌شوید، اهمیت این موضوع را بیشتر درک خواهید کرد.

انتخاب یک بیمارستان برای زایمان: در انتخاب بیمارستان به این نکته دقت کنید که پزشکان معمولاً زایمان را در بیمارستان‌های طرف قرارداد با خودشان انجام می‌دهند. پس اگر شما برای زایمان، بیمارستان خاصی را مد نظر دارید، گزینه‌های شما برای انتخاب پزشک محدود خواهد شد. می‌توانید پزشک دلخواه خود را از میان پزشکانی انتخاب کنید که با آن بیمارستان کار می‌کنند. برای کسب نتیجۀ بهتر می‌توانید از زنانی که تجربۀ زایمان در آن بیمارستان دارند یا کارکنان بیمارستان تحقیق کنید.

توجه به نکاتی بعد از انتخاب پزشک

بعد از انتخاب پزشک که بیشتر بر اساس تحقیقات شما و گفته‌های سایرین خواهد بود، دیگر وقت آن رسیده است که از نزدیک با پزشک خود آشنا شوید و ماه‌های پیش رو را تا تولد نوزاد با مراقبت‌های او سپری کنید. حالا خودتان از نزدیک با تمام مواردی مواجه خواهید شد که ممکن است انتخاب شما را تحت تأثیر قرار بدهد. ممکن است بعد از مدتی اعتماد خود را به پزشکتان از دست بدهید یا احساس کنید که او به اندازه‌ای که شما توقع دارید دلسوز نیست. واقعیت این است که بیشتر پزشکان دلسوز و مراقب هستند و به اندازۀ خودتان نگران سلامتی شما و جنینتان هستند، اما ممکن است بعد از مدتی، پزشکی که همه از او تعریف می‌کنند برای شما غیرقابل اعتماد و بداخلاق به نظر برسد و برعکس پزشکی که شما فکر می‌کنید بسیار متبحر و خوش‌برخورد است، از نظر یک مادر دیگر خیلی بداخلاق به نظر برسد. نگرانی‌های شما و برخورد‌های پزشک باعث می‌شود که سطح توقع شما تغییر کند. بهتر است این مشکلات و نگرانی‌های خود را با پزشک نیز در میان بگذارید، زیرا این نکته مهم است که در طول بارداری به پزشک خود اعتماد داشته باشید. بهتر است در روابطتان با پزشک به موضوعاتی اهمیت بدهید که در سلامت شما و جنین تأثیرگذار است و از برخی مسائل کم‌اهمیت چشم‌پوشی کنید. برخی از مواردی که ممکن است در ملاقات‌های خود با پزشک و در مطب او با آنها مواجه شوید در زیر آمده است:

فراهم نمودن یك فضای امن و خصوصی هنگام صحبت و معاینه: ایجاد فضایی امن و خصوصی هنگام انجام معاینات و در نظر گرفتن اصل رازداری شاید اولین خواستۀ هر فردی از پزشکش باشد. فضا و زمان کافی برای برقراری ارتباط و مطرح کردن مشكلات شما لازم است. پزشكی كه به دلیل شلوغی مطبش به ناچار مراجعینش را به طور همزمان ملاقات می‌كند، علاوه بر اینكه چنین احساس و فضایی را فراهم نمی‌كند، احتمالاً در مراقبت از زنان باردار نیز تمركز كافی ندارد و ممكن است دچار اشتباه شود. او شاید حتی فراموش كند برخی مراقبت‌های ضروری را در زمان مناسب انجام دهد. همچنین با بی‌توجهی، شرایط عاطفی و احساسی زن باردار را نادیده می‌گیرد.

صرف زمان كافی برای معاینه و مراقبت: تجربه ثابت كرده است كه معاینه و مراقبت كامل از خانم باردار، حداقل حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه به طول می‌انجامد. اگر به دلیلی مراقبت‌های ویژه‌ای مورد نیاز باشد، این زمان می‌تواند بیشتر طول بكشد. بنابراین پزشک باید این زمان را برای خانم باردار در نظر بگیرد.

ایجاد ارتباط دوطرفه بین زنان باردار و پزشک: برقراری ارتباط بین پزشك و بیمار همیشه بخشی از اصول مراقبت محسوب می‌شود و این ارتباط هنگام بارداری معنای خاصی پیدا می‌کند. پزشك باید به خانم باردار فرصت كافی بدهد تا او بتواند از نگرانی‌هایش سخن بگوید و پرسش‌هایش را مطرح کند. همچنین باید در كمال آرامش به سوالات مراجع پاسخ گوید. پزشك باید قادر باشد از استرس زن باردار و خانوادۀ او كم كند و نگرانی‌هایشان را به حداقل برساند. همچنین باید علاوه بر حفظ احترام، مادر را در مورد مراقبت‌هایی كه انجام می‌دهد، توجیه كند و دلیل انجام هر كاری را برای او توضیح دهد.

ارائۀ آموزش‌های كافی به مادران: پزشک باید شرایطی فراهم كند تا مادر باردار نسبت به مسائل مرتبط با شرایط خود آگاهی کافی پیدا کند. دادن اطلاعات صحیح و در وقت مناسب به شما و همسرتان باعث کاهش اضطرابتان خواهد شد. همین‌طور معرفی برخی کتاب‌ها یا سایت‌های اینترنتی علمی و معرفی شما به كلاس‌های آمادگی برای زایمان می‌تواند موجب افزایش شناختتان از بارداری شود.

حضور همسر در کنار شما: حضور همسر در کنار شما علاوه بر این که موجب احساس آرامش شما می‌شود، در پذیرش نقش پدری به او کمک می‌کند. واقعیت این است که شما رشد جنین را در وجود خود احساس می‌کنید و همین موضوع در تطبیق روانی شما با پذیرش نقش مادری تأثیر خواهد داشت. اما مردان این شانس را نخواهند داشت و قطعاً حضور آنان در مطب پزشک و شنیدن صدای قلب جنین به آنها کمک می‌کند تا احساس بهتری داشته باشند. علاوه بر این، پس از درکشان از توصیه‌های پزشک، سعی خواهند کرد تا در اجرای آنها به شما کمک کنند.

موقعیت جغرافیایی مطب: اگرچه تمام سعی خود را کرده‌اید که یک مطب نزدیک به محل سکونت خود انتخاب کنید، اما وقتی با ماشین شخصی برای مراجعه به پزشک می‌روید، متوجه خواهید شد که جای پارک مناسبی پیدا نمی‌کنید یا ممکن است مطب، آسانسور نداشته باشد و شما متوجه این موضوع نشده‌اید و حالا که در ماه‌های آخر بارداری هستید، بالا رفتن از چند پله خیلی برای شما سخت شده است. تمام این موارد به ظاهر بی‌اهمیت باعث کلافگی و نارضایتی شما می‌شود. اگر از ابتدا به این موارد توجه نکرده‌اید، بهتر است در دوران بارداری با آن کنار بیایید و اجازه ندهید در حس شما نسبت به خدمات پزشک خللی ایجاد کند.

انتظار کشیدن طولانی در مطب: شاید وقتی شما سعی می‌کردید که برای سلامت نوزادتان، بهترین پزشک شهر را انتخاب کنید، به این موضوع توجه نکرده بودید که مراجعه‌کنندگان این پزشک از بقیه بیشتر خواهد بود. حالا برای معاینه‌ها باید زمان بیشتری را در مطب منتظر بمانید. دلیل انتظار شما این است که پزشک باید برای تمام مادران وقت کافی را بگذارد و ممکن است سوال‌ها یا معاینات یک مادر باردار کمی بیشتر طول بکشد و همین باعث تغییر در زمان‌بندی‌ها شود. بهتر است آرام باشید و سر خود را با خواندن مجله یا گپ زدن با سایر مادر‌ها در مطب گرم کنید. بدانید که پزشک برای شما نیز همین وقت را صرف خواهد کرد و شما نیز می‌توانید تمام سوال‌‌ها و نگرانی‌های خود را با پزشک مطرح کنید، حتی اگر کمی بیشتر از حد معمول طول بکشد. بهتر است اجازه ندهید این مسائل باعث ناراحتی شما شود یا تأثیری در اعتماد شما به پزشک ایجاد کند.

میزان توجه پزشک به شما: پزشک ممکن است در جلسۀ ملاقات، ابتدا پروندۀ شما را بررسی کند و در صورت نیاز، مواردی را از شما بپرسد و بعد معاینات خود را انجام دهد. در پایان ممکن است توضیحاتی را به شما بدهد، اما ممکن است لزومی برای ارائۀ توضیحات نبیند و شما هم سوالی نکنید و جلسۀ معاینه شما بدون مکالمه‌ای تمام شود. نگران نباشید، وقتی پزشک توضیحی به شما نداده است، یعنی همه چیز همان‌طور که باید پیش رفته است و باید خوشحال باشید. توقع نداشته باشید که پزشک ذهن شما را بخواند و سوال‌‌های ناگفتۀ شما را پاسخ بدهد، اگر سوالی دارید باید واضح به او بگویید. پزشک برای رسیدگی به سایر مادران که در مطب منتظر هستند، سعی می‌کند از موارد اضافه پرهیز کند. اگر دوست دارید پزشک برای شما وقت بیشتری بگذارد ولی او این کار را نمی‌کند و این باعث سلب اعتماد و ایجاد نگرانی در شما می‌شود، بهتر است موضوع را با او مطرح کنید. مراقبت از سلامت شما، جنین و رفع نگرانی‌های شما وظیفۀ اوست و اگر شما این نگرانی خود را مطرح کنید، او قطعاً سعی خواهد کرد که آن را برطرف کند.

رفتار پرسنل مطب: در بعضی از مطب‌ها، یک ماما در کنار پزشک مشغول به کار است و بررسی‌های اولیه مثل اندازه‌گیری قد و وزن را انجام می‌دهد و پزشک بر اساس آن برای شما دارو یا آزمایش تجویز می‌کند یا دستورهای مناسبی را توصیه خواهد کرد. اگر رفتار ماما یا سایر پرسنل مطب با شما مناسب نیست و باعث ایجاد نگرانی و ناراحتی در شما می‌شود، موضوع را با پزشک در میان بگذارید و اجازه ندهید این نگرانی و ناراحتی در شما باقی بماند.

مادامی که مراقبت کافی و درست از سلامت شما و جنین انجام شود، جای هیچ نگرانی نیست. اما اگر احساس می‌کنید پزشک مراقبت‌های صحیحی انجام نمی‌دهد یا دیگر نمی‌توانید به او اعتماد کنید، بهتر است به فکر تغییر پزشک خود باشید. سعی کنید در انتخاب پزشک جدید دقت کنید. مراقب این موضوع نیز باشید که تغییر پزشک منجر به اختلال در مراقبت‌های دوران بارداری شما نشود.